सायबरबुलिंगचा मानसिक आरोग्यावर होणारा परिणाम...

सायबरबुलिंग ही भारतात वाढती समस्या बनत आहे, जी मुले आणि तरुणांच्या मानसिक आणि भावनिक आरोग्यावर गंभीर परिणाम करत आहे. हे ऑनलाइन आणि डिजिटल तंत्रज्ञानाद्वारे केले जाणारे धमकावणी, छळ किंवा त्रास देण्याचे कृत्य आहे. भारतात सायबरबुलिंगची स्थिती काय आहे आणि ही समस्या किती गंभीर आहे हे समजून घेण्यासाठी हे लेख आकडेवारी आणि प्रकरणांच्या उदाहरणांचा आधार देईल.

आकडेवारी भयावह:

• राष्ट्रीय गुन्हेगारी रेकॉर्ड ब्यूरो (NCRB) च्या मते, 2023 मध्ये भारतात सायबर गुन्हेगारीच्या 59,759 घटना नोंद झाल्या. यापैकी किती प्रकरणे सायबरबुलिंगशी संबंधित आहेत हे स्पष्ट नाही, परंतु ही संख्या दिवसेंदिवस वाढत आहे.
• एका अहवालानुसार, भारतातील 70% पेक्षा जास्त मुलांनी ऑनलाइन धमकावणीचा अनुभव घेतला आहे.
• आत्महत्या रोख प्रतिबंधन संस्था (SPAF) च्या मते, भारतात दररोज किशोरवयीन मुले आत्महत्या करतात आणि त्यापैकी काही प्रकरणांमध्ये सायबरबुलिंग हे एक कारण असू शकते.

सामान्य धमकावण्यांचे प्रकार :-

• सामाजिक माध्यमांवर अपमानजनक किंवा धमकी देणारी मेसेजे पोस्ट करणे :- एखाद्याचे स्वरूप, जाती, धर्म, लिंग, लैंगिक अभिमुखता किंवा इतर कोणत्याही वैशिष्ट्यावर आधारित अपमानास्पद टिप्पण्या करणे. एखाद्याला शारीरिक किंवा भावनिक नुकसान करण्याची धमकी देणे.एखाद्याचे खासगी माहितीचे प्रकाशन करणे किंवा फसवणूक करणे.
• खोट्या किंवा बदनामित्मक माहिती ऑनलाइन पसरवणे :- खोट्या किंवा बदनामीपूर्ण माहिती ऑनलाइन पसरवणे हे सायबरबुलिंगचे एक गंभीर प्रकार आहे. यामध्ये एखाद्या व्यक्तीविषयी खोटी माहिती किंवा बदनामीपूर्ण सामग्री ऑनलाइन पोस्ट करणे समाविष्ट आहे. यामुळे पीडित व्यक्तीचा सामाजिक आणि व्यावसायिक प्रतिष्ठा खराब होऊ शकते.
• खासगी छायाचित्रे किंवा व्हिडिओ ऑनलाइन वायरल करणे :- खासगी छायाचित्रे किंवा व्हिडिओ ऑनलाइन वायरल करणे हे सायबरबुलिंगचे एक गंभीर प्रकार आहे. यामध्ये एखाद्या व्यक्तीच्या संमतीशिवाय त्यांची खासगी छायाचित्रे किंवा व्हिडिओ ऑनलाइन पोस्ट करणे समाविष्ट आहे.
• ऑनलाइन गेमिंगमध्ये छळ किंवा त्रास देणे :- ऑनलाइन गेमिंगमध्ये छळ किंवा त्रास देणे हे सायबरबुलिंगचे एक प्रकार आहे जे गेमिंग प्लॅटफॉर्मवर होते. इतर खेळाडूंना अपमानजनक किंवा धमकी देणारी टिप्पण्या करणे. गेममध्ये इतर खेळाडूंना अडथळा आणणे किंवा त्यांना हरवण्याचा प्रयत्न करणे. इतर खेळाडूंच्या खाजगी माहितीचे प्रकाशन करणे किंवा फसवणूक करणे.

हे इतके गंभीर का आहे?

हे पण वाचा : मराठ्यांना आरक्षण न देणाऱ्यांना शिव-शाहू-फुले-आंबेडकरांचे नाव घेण्याचा अधिकार नाही - उदयनराजे

सायबरबुलिंगमुळे मुले आणि तरुणांवर दीर्घकालीन परिणाम होऊ शकतात, जसे की:

• कमी आत्मसन्मान आणि आत्मविश्वास
• चिंता 
• शाळेत खराब कामगिरी
• सामाजिक ओळख कमी होणे
• आत्महत्येचा विचार येणे

आपण काय करू शकतो?

• मुलांशी संवाद साधणे आणि त्यांना ऑनलाइन सुरक्षित राहण्याबद्दल शिकवा.
• त्यांना सायबरबुलिंगची चिन्हे ओळखण्यास आणि मदत कशी मिळवायची हे शिकवा.
• शाळांमध्ये सायबरबुलिंगविरोधी जागरूकतेचे कार्यक्रम राबवा.
• कठोर कायदे आणि अंमलबजावणीद्वारे सायबरबुलिंग रोखण्यासाठी सरकारने पुढाकार घेतला पाहिजे.

सायबरबुलिंग ही एक गंभीर समस्या आहे, परंतु त्यावर मात करता येऊ शकते. आपण जागरूक राहून आणि कृती करून मुलांना आणि तरुणांना सुरक्षित ऑनलाइन वातावरण देऊ शकतो.